Για τις εθελούσιες εξόδους

Συνάδελφοι, δημοσιεύουμε ένα κείμενο που είχαμε εκδώσει πριν πολλά χρόνια, για ενημέρωση.
Πρόταση Προοπτικής

ΕΘΕΛΟΥΣΙΕΣ ΕΞΟΔΟΙ

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο οι επιχειρήσεις εφαρμόζουν προγράμματα για την «εθελουσία» έξοδο του προσωπικού. Έτσι χαρακτηρίζονται τα σχέδια που αποβλέπουν στη μείωση του προσωπικού όχι με τον παραδοσιακό τρόπο των απολύσεων, που προβλέπει ανάλογες αποζημιώσεις, αλλά με την δήθεν οικειοθελή συναίνεση του εργαζόμενου, που δέχεται ως αντάλλαγμα συνήθως πολύ μικρότερα ποσά.

Στον καθαρά ιδιωτικό τομέα τέτοια προγράμματα προηγήθηκαν οριστικού κλεισίματος επιχειρήσεων ή μεταφοράς τους ή μείωσης των δραστηριοτήτων τους και σπάνια για την «ανανέωση» του προσωπικού.

Στους χώρους της Κ.Ω και τις Τράπεζες αυτά τα προγράμματα εφαρμόζονται τελευταία πολύ συχνά με «κίνητρα» π.χ. ένα ποσό αποζημίωσης ή μια βαθμολογική προαγωγή.

Αυτά τα προγράμματα μαζικών εθελουσίων εξόδων απευθύνονται στη πλειοψηφία τους σε υπαλλήλους που έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης με στόχο να επιταχύνουν την απομάκρυνσή τους, αφού αυτοί παραμένοντας για την εξασφάλιση μεγαλύτερης σύνταξης κοστίζουν και μεγαλύτερους μισθούς. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγουν την κοινωνική ένταση και το πολιτικό κόστος, που θα δημιουργείτο αναπόφευκτα, αν επιχειρούνταν ομαδικές απολύσεις.

 Εξυπηρετούν τα γενικότερα σχέδια για διαρθωτικές αλλαγές σε βάρος των εργαζόμενων αλλά και τα ειδικά ανά επιχείρηση σχέδια για μείωση του λειτουργικού κόστους (κυρίως βλέπε μισθοί) και βελτίωση των «δεικτών της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων» ενόψει εξαγορών, συγχωνεύσεων, κ.α.

Στον ΟΤΕ τα τελευταία 10 χρόνια έχουν αποχωρήσει με αυτό το σύστημα πάνω από 10.000. Και ήδη ανακοινώθηκε ότι θέλουν με αυτό το σύστημα να μειώσουν το προσωπικό κατά άλλες 6.500 άτομα.

Στην Εθνική στις 2 προηγούμενες εθελουσίες 1.300 και τώρα, στην τρίτη, έχουν καταθέσει αιτήσεις 1.545 (Σύνολο 20% μείωση προσωπικού).

Στην Εμπορική το πρόγραμμα απευθύνεται σε 300 και στην Γιούρομπανκ και τη Γενική σε εκατοντάδες, επίσης.

Σε άλλες ιδιωτικές τράπεζες εφαρμόζονται τακτικά όχι μόνο μαζικής απεύθυνσης αλλά και εξατομικευμένες προτάσεις εθελουσίας εξόδου (Άλφα, Πειραιώς, κ.α.) . Πολλές από αυτές έχουν το χαρακτήρα εκβιασμού ή το δέχεσαι ή σου κάνω το βίο αβίωτο σε μεταθέτω μακρυά από το τόπο κατοικίας, σε υποβιβάζω , αλλά δε σε απολύω οπότε να πάρεις τη νόμιμη αποζημίωση.

Αυτά τα προγράμματα βρίσκουν απήχηση στους εργαζόμενους που βιώνουν, τα τελευταία χρόνια, τα μεγάλα και εξαντλητικά ωράρια εργασίας, την έντονη ανασφάλεια των μεταβαλλόμενων εργασιακών σχέσεων και ρυθμών δουλειάς, τους όλο και πιο μειωμένης αγοραστικής αξίας μισθούς, τις συνεχείς αλλαγές στο ασφαλιστικό, που επιδεινώνουν και μετά το 2007 τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων και κάνουν αβέβαιο το θέμα της χορήγησής τους από τα ταμεία. Με λίγα λόγια «οι εργαζόμενοι δραπετεύουν από ένα ανασφαλές εργασιακό περιβάλλον»,  όπως εύστοχα γράφτηκε στην ανακοίνωση της Αγωνιστικής Παρέμβασης Εργαζομένων Εθνικής (εκλογικό σχήμα το οποίο στηρίζουμε).  

 Με την εξαγγελία των διοικήσεων ότι θέλουν την μείωση του λειτουργικού κόστους προωθούν σχέδια πρωταρχικά για τη μείωση του συνολικού μισθολογικού κόστους με μείωση του αριθμού των εργαζομένων και το δυνατόν φτηνότερο κόστος των μισθών ανά εργαζόμενο.  Θέλουν και να μειώσουν τον αριθμό τους αλλά και να αντικαταστήσουν ένα μέρος τους με νέο ευέλικτο, ελαστικό, φτηνό και με λιγότερα δικαιώματα προσωπικό, ώστε να επιτύχουν συνολικότερες ανατροπές στον εργασιακό χάρτη της επιχείρησης.

Οι επιπτώσεις τέτοιων προγραμμάτων είναι πολύπλευρες.

ü  Εντατικοποίηση για το εναπομείναν προσωπικό.

ü  Διάλυση των ενιαίων εργασιακών σχέσεων και της διαπραγματευτικής δύναμης των εργαζόμενων αφού  οι εργαζόμενοι για την επιχείρηση διαφοροποιούνται ως προς τον εργοδότη (μπορεί νάναι εργολαβικές εταιρείες ή εταιρείες επενοικίασης προσωπικού), το είδος και τη διάρκεια της σύμβασης.

ü  Μείωση των μισθών των εργαζόμενων αφού το νέο είδος της εργασίας συνήθως δεν υπάγεται στην κλαδική σύμβαση και δεν έχει μισθολογική εξέλιξη.

ü  Κτύπημα των ασφαλιστικών δικαιωμάτων αφού με αφορμή την μείωση των εν ενεργεία ασφαλισμένων του κλάδου, τα κλαδικά ταμεία ασφάλισης έχουν απώλεια εισφορών, διαφοροποιείται η σχέση εργαζόμενων – ασφαλισμένων με αύξηση του αριθμού των δεύτερων και έτσι ξαναμπαίνουν ως πρόσχημα θέματα βιωσιμότητας των ασφαλιστικών ταμείων για να πετύχουν αναδιαρθρώσεις με την  είσοδο των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών και επιδείνωση ασφαλιστικών δικαιωμάτων ως προς τον χρόνο συνταξιοδότησης, το ύψος των συντάξεων και την αύξηση των εργατικών εισφορών.

‘Αρα οι στόχοι που εξυπηρετούνται με αυτά τα προγράμματα είναι πολύπλευροι και ενταγμένοι στη γενικότερη σχεδίαση για κτύπημα των δικαιωμάτων, εμπόδια στη συλλογική οργάνωση, διαπραγμάτευση και διάσπαση της εργατικής τάξης και των συμφερόντων της, κ.α... και  δε μπορούν να αντιμετωπιστούν ούτε θεωρητικά, ούτε πρακτικά μεμονωμένα από ορισμένους κλάδους ή με περιορισμένη σκοπιά αιτημάτων και διεκδικήσεων. Το επίσημο συνδ. κίνημα τα αντιμετωπίζει περιορισμένα. Βάζει μόνο το θέμα της βιωσιμότητας των ασφαλιστικών ταμείων, καλλιεργώντας την αντίληψη ότι : όσο πιο πολύ παρατείνεται ο χρόνος δουλειάς για τη σύνταξη τόσο καλύτερα για τους εργαζόμενους γιατί θα έχουν μετά εύρωστα ταμεία, άρα χύνοντας νερό στο μύλο των επιχειρημάτων του κεφαλαίου και των κυβερνήσεων ότι το ασφαλιστικό πρόβλημα είναι θέμα βιωσιμότητας και γι’ αυτό φταίνε οι παροχές στους εργαζόμενους.

Χαρακτηριστικά εδώ για την αδιέξοδη και αντιφατική λογική του επίσημου σ.κ. είναι τα παρακάτω: Ο σύλλογος εργαζομένων της Εθνικής (ΣΥΕΤΕ) αποδέχτηκε την εξαγγελία της εθελουσίας πριν από δυο μήνες. Τότε το μόνο που διεκδίκησε, με τη δική του μονομερή λογική (ότι η εθελουσία είναι πρόβλημα κυρίως για τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων),  και διατείνεται ότι πέτυχε ήταν να δοθεί “γενναία” ενίσχυση από την εργοδοσία στα ασφαλιστικά ταμεία για κάθε εργαζόμενο που αποχωρεί με την εθελουσία «πρόωρα». Όμως, την ίδια ώρα αποδέχεται να υπάρχουν ελαστικές και ανασφάλιστες σχέσεις εργασίας στην Τράπεζα, και έτσι τα ασφαλιστικά ταμεία να μην έχουν ικανό αριθμό εν ενεργεία ασφαλισμένων άρα και εργοδοτικών και εργατικών εισφορών στο μέλλον, άρα να υπονομεύεται η βιωσιμότητά τους.

Ταυτόχρονα, ο επίσης ελεγχόμενος από την ΠΑΣΚΕ, σύλλογος των συνταξιούχων κάνει μαζικές κινητοποιήσεις και προσφυγή στα δικαστήρια για να μπλοκάρει την εθελουσία και να «προστατέψει» το ασφαλιστικό ταμείο από την είσοδο νέων συνταξιούχων, εκθέτει τον αδρανή ΣΥΕΤΕ και προκαλεί δυσαρέσκεια σε αυτούς που ήθελαν να αδράξουν την ευκαιρία της εθελουσίας και να πάρουν τη σύνταξη τους μια ώρα αρχύτερα. Φαντάζει συντεχνιακός και αδυνατεί και αυτός να βάλει τη συνολική λογική για την ασφάλιση και τα δικαιώματα εργαζόμενων και συνταξιούχων. Και μόνο κάτω από την πίεση των εργαζόμενων που υφίστανται τις συνέπειες της εντατικοποίησης ο ΣΥΕΤΕ 2,5 μήνες μετά την εξαγγελία της εθελουσίας θα προχωρήσει σε μονοήμερη απεργία για επιχειρησιακή και για προσλήψεις.

Θεωρούμε ότι η αντιμετώπιση από εργατική σκοπιά των εθελουσίων εξόδων σημαίνει ότι αναδεικνύουμε :

ü  Τα σχέδια των εργοδοτών, των κυβερνήσεων, των πολυεθνικών οργανισμών ενάντια στους εργαζόμενους, το μισθό και τα δικαιώματά τους.

ü  Προβάλλουμε την ενιαιότητα και τον συντονισμό της επίθεσης ενάντια στους εργαζόμενους του ιδιωτικού (που αυτό τον καιρό κλείνουν εργοστάσια και γίνονται μαζικές απολύσεις) και του δημόσιου τομέα (απολύσεις συμβασιούχων και φυγή με «εθελουσίες»).

ü  Την ανάγκη αγωνιστικής ενότητας και αλληλεγγύης όλων των τμημάτων της τάξης.

ü  Πλαίσιο στόχων πάλης που αφορούν το σύνολο των πλευρών της εργασίας (χρόνος, σχέσεις, μισθός, ασφάλιση, αναπαραγωγή) αφού όποιο θέμα και να αγγίξεις, όπως και της εθελουσίας, συνδέεται με όλα τα υπόλοιπα. Αλλά και σε όποιο και να θέλεις να έχεις κατακτήσεις δεν θα είναι σταθερές αν δεν έχεις κατακτήσεις και στα υπόλοιπα.

ΟΚΤΩΒΡΗΣ 2004